ประวัติความเป็นมา
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี โดยส่วนพระองค์ทรงโปรดปราณการอ่านหนังสือและทรงปรารถนาเห็นพสกนิกรของพระองค์ รักการอ่านหนังสือเป็นอย่างมากเพราะพระองค์ทรงเห็นว่า หนังสือเป็นที่มาของแหล่งความรู้ วิทยาการทุกด้าน และทุกคนสามารถแสวงหาได้ง่าย และประหยัดอีกด้วย ดังพระราชดำรัสที่ทรงตรัสและทรงนิพนธ์ไว้ดังนี้
“หนังสือเป็นบ่อเกิดแห่งความรู้ต่างๆ นักปราชญ์โบราณได้ใช้หนังสือบันทึกความรู้และความคิดเห็นต่างๆ ที่เป็นประโยชน์ไว้เป็นสมบัติตกทอดมาถึงสมัยปัจจุบันเป็นอันมาก เช่น กฎเกณฑ์ทางวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์ เป็นต้น เพราะความรู้ของคนในสมัยโบราณนั้นเกิดขึ้นจากการสังเกต เขาเหล่านั้นได้สังเกตความเป็นไปของโลก และจดจำข้อความต่างๆ ในแง่ความคิดเห็นของเขาไว้ คนสมัยต่อมาได้อ่านข้อความเหล่านี้จะติดตามค้นคว้าเพิ่มเติมทำให้ความรู้ของมนุษย์กว้างขวางยิ่งขึ้น” และทรงมีพระราชปรารภว่า “ข้าพเจ้าอยากให้เรามีห้องสมุดที่ดี มีหนังสือครบทุกประเภทสำหรับประชาชน หนังสือที่ข้าพเจ้าคิดว่าสำคัญที่สุกอย่างหนึ่งคือ หนังสือสำหรับเด็ก วัยเด็กเป็นวัยเรียนรู้เด็กๆส่วนใหญ่จะสนใจเรื่องราวต่างๆ แปลกๆ ใหม่ๆ อยู่แล้ว ถ้าเรามีหนังสือที่มีคุณค่าทั้งเนื้อหาและรูปภาพให้เขาอ่านให้ความรู้ความบันเทิง เด็กๆจะได้เติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่สมบูรณ์ ที่รอบรู้ มีธรรมะประจำใจ มีความรักบ้านเมือง มีความต้องการปรารถนาจะทำแต่ประโยชน์ที่สมควร”
เพื่อสนองพระราชปณิธานดังกล่าว กรมการศึกษานอกโรงเรียนในฐานะที่รับผิดชอบในการจัดตั้งพัฒนาปรับปรุงห้องสมุดประชาชน จังหวัด และอำเภอทั่วประเทศ จึงได้พยายามออกแบบ และจัดตั้งห้องสมุดตามแนวพระราชดำริ โดยจัดโครงการ ห้องสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” ขึ้น ในวโรกาสที่มีพระชนมายุ ครบ 3 รอบนักษัตร ประจวบกับเป็นปีสากลแห่งการรู้หนังสือ เพื่อเป็นประโยชน์แก่ประชาชนทั้งในเมืองและชนบท โดยมีข้าราชการ พ่อค้า ประชาชนในแต่ละพื้นที่ร่วมกันบริจาคทุน เพื่อการก่อสร้างห้องสมุดดังกล่าว
ในปีงบประมาณ 2540 ศูนย์บริการการศึกษานอกโรงเรียนอำเภอเสนา ได้จัดทำโครงการจัดสร้างห้องสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารีเพื่อให้ประชาชน นักเรียน นักศึกษา ของอำเภอเสนา ได้ศึกษาหาความรู้ นำไปใช้ในชีวิตประจำวัน โดยได้ทำโครงการขอรับการสนับสนุนงบประมาณ จาก ฯพณฯพงษ์อุดม ตรีสุขี สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดพระนครศรีอยุธยา เขต 2 โดยใช้ที่ดินบริเวณ หมู่ที่ 2 ตำบลสามกอ อำเภอเสนา รวมเป็นเงินงบประมาณ 3,159,000 บาท และสำนักนายกรัฐมนตรี ได้อนุมัติงบประมาณโครงการพัฒนาตำบล ปี 2541 (งบพิเศษครั้งที่ 1) เป็นเงิน 2,734,920 บาท เป็นค่าก่อสร้างตัวอาคาร และได้แต่งตั้งคณะกรรมการจัดหาทุนเพื่อซื้อครุภัณฑ์ วัสดุ อุปกรณ์ การตกแต่งสภาพบริเวณทั้งภายใน และภายนอกอีกประมาณ 2 ล้านบาท โดยมีผู้สนับสนุนร่วมบริจาคทุนเพื่อตกแต่งห้องสมุดดังนี้
1. นายพงษ์อุดม ตรีสุขี 100,000 บาท
2. นายวันชัย นางอังคณา พินิจวรกุล 20,000 บาท
3. นายดิเรก นางศรีนวล วณิชวรพงษ์ 20,000 บาท
4. นางนงนุช เลิศวจนะ 20,000 บาท
5. นางประทุม ฤกษ์นันที 20,000 บาท
6. นางเฮีย อู่ทอง 20,000 บาท
7. นางกาญจนา พรรณชนะ 20,000 บาท\
8. นางพัชรี ด่านชัยวิจิตร 20,000 บาท
9. นางนลินี ด่านชัยวิจิตร 20,000 บาท
10 นางสาวกอบแก้ว ด่านชัยวิจิตร 20,000 บาท
11. นางนงนุช ด่านชัยวิจิตร 20,000 บาท
12. นางสาวนฤมล อุดมไพชยนต์ 20,000 บาท
13. นางจิรพรรณ พิมพ์พันธ์ 20,000 บาท
14. สมจิตร ศิริเสนา 20,000 บาท
15. นางบุญส่ง บำรุงผล 20,000 บาท
16. นางกาญจนา กุลธนวิทย์ 20,000 บาท
17. นางนิตยา กรกมล 20,000 บาท
18. นางทองสุข ตรีสารศรี 20,000 บาท
19. นางทองปิ่น ยิ่งยง 20,000 บาท
20. นางมารศรี ตติยาวงษ์ชัย 20,000 บาท
21. นายศักดิ์ชัย ตรารุ่งเรือง 20,000 บาท
22. นายสน มงคลแท้ 20,000 บาท
23. จินไผ่ แซ่โค้ว 20,000 บาท
24. นางเน้ย แซ่โค้ว 20,000 บาท
25. นางจิตรา ยุวเทพากร 20,000 บาท
26. นางสาวสุวรรณี ชัยสันติกุลวัฒน์ 20,000 บาท
27. นายเดื้อกิจ สุทธิประเสริฐ 20,000 บาท
28. นางบุญช่วย มีศรีชูชัย 20,000 บาท
29. นางมณี ทิพย์นำพา 20,000 บาท
30. นายวิรัตน์ ทิพย์นำพา 20,000 บาท
31. นายวิเชียร วชิรพงษ์ 20,000 บาท
32. นายวิเชียร จุลวานิช 20,000 บาท
33. นายแฉล้ม เกิดนาวี 20,000 บาท
34. นางระเบียบ เมฆกระจาย 20,000 บาท
35. นางสาววรรณี เดชวิไลรัตน์ 20,000 บาท
36. นางอังคนา พินิจวรกุล 20,000 บาท
37. นายจันที ภูมิศักดิ์ 20,000 บาท
38. นายไสว สนธิ 20,000 บาท
39. นายสมชาย สุวิบาย 20,000 บาท
40. นายองอาจ วชิรพงษ์ 20,000 บาท
41. นางอัญชลี กุลธนวิทย์ 20,000 บาท
42. นางวันดี วิจิตรจรัสรุ่ง 20,000 บาท
43. นายนิทัศน์ ลิมปกาญจน์เวช 20,000 บาท
44. นายสุชิน ควรสงวน 20,000 บาท
45. นายดิเรก วณิชวรพงษ์ 20,000 บาท
46. นายกนก โหงวสกุล 20,000 บาท
47. นางขวัญลักษณ์ ด่านชัยวิโรจน์ 20,000 บาท
48. นางสมพิศ ด่านชัยวิจิตร 20,000 บาท
49. นางจันทร์หอม สุขใจ 10,000 บาท
50. นางสาวจำนง เอกกฐิน 10,000 บาท
51. นายจรูญ เนตรสว่าง 10,000 บาท
52. นางสำเภา จุ้ยกลาง 10,000 บาท
53. นางสมพงษ์ อวยพร 10,000 บาท
54. นางขวัญใจ เกิดวิธี 10,000 บาท
55. นายเกษม นางขวัญเรือน ปุ่นอุดม 10,000 บาท
56. นางวิภา เมธีพงษ์ 10,000 บาท
57. นางสำราญ เทียมมณีรัตน์ 10,000 บาท
58. นายอัมพร ชะเอม 10,000 บาท
59. นายชูชาติ ทรงกิจ 10,000 บาท
60. นางบุปผา บุญน้อม 10,000 บาท
61. นายสังวาลย์ บันเทิง 10,000 บาท
62. นายจำรัส แสงเจือ 10,000 บาท
63. นางสาวเพชรวิภา หงส์ชาญวุฒิ 10,000 บาท
64. นายยงยุทธ บัณฑิตยารักษ์ 10,000 บาท
65. นางมาลี ผดุงสะอาด 10,000 บาท
66. นางสมบุญ ธีระศิลป์ 10,000 บาท
67. นายสมพงษ์ กิจญาณ 10,000 บาท
68. นางประทุม อันตระกูล 10,000 บาท
69. นางสาวอรวรรณ สุขสมศักดิ์ 10,000 บาท
70. นางสมศรี งามลักษณ์ 10,000 บาท
71. นางอัจฉรา ศรียานนท์ 10,000 บาท
72. นายสุรศักดิ์ นางปราณี สุภาเพียร 10,000 บาท
73. นางอุดม ภาคเรณู 10,000 บาท
74. นางสมทรง พันธุ์เจริญวรกุล 10,000 บาท
75. นางสาลี่ พุฒใจกล้า 10,000 บาท
76. นางทวี พุฒใจกล้า 10,000 บาท
77. นางลิ้นจี่ พุฒใจกล้า 10,000 บาท
78. นางราตรี พุฒใจกล้า 10,000 บาท
79. นางสมศรี ตันจรารักษ์ 10,000 บาท
80. นายพงษ์ศักดิ์ ทรงลำเจียก 10,000 บาท
81. นางลูกหว้า กฤษเพชร 10,000 บาท
82. นายวิเชียร เอนกลาภ 10,000 บาท
83. นายสมบัติ ฤกษ์สมุทร 10,000 บาท
84. นายชัย พุฒใจกล้า 10,000 บาท
85. นายปลด แก้วเกิด 10,000 บาท
86. นายเสน่ห์ อรุณรุ่ง 10,000 บาท
87. นายบุญเหลือ ภิญญเดช 10,000 บาท
88. นายสมคิด การสมลาภ 10,000 บาท
89. นางนันทพร วณิชวรพงษ์ 10,000 บาท
90. นางชนัญญา บุญญกาญจน์ 10,000 บาท
91. นางจรูญ สนใจ 10,000 บาท
92. นางพิทยา เกรงกลัด 10,000 บาท
93. นางเฉลียว ลักษมีมณีรัตน์ 10,000 บาท
94. นางเพชรไทย โชคสุวาทิน 10,000 บาท
95. นางรัศมี กังวานไกรไพศาล 10,000 บาท
96. นางจิราพร ภัทรวงศ์หิรัญ 10,000 บาท
97. นายสำเริง จันทวิบูลย์ 10,000 บาท
98. นางขันทอง ฤกษ์บุปผา 10,000 บาท
99. นายสมนึก งามลักษณ์ 10,000 บาท
100. นางนิภา สุวานิช 10,000 บาท
101. นางเกสร ศุกรพันธ์ 10,000 บาท
102. นายสมหมาย อรุณรุ่ง 10,000 บาท
103. นายสมชาย เกตุวุฒิ 10,000 บาท
104. นายนิรันดร์ วณิชวรพงษ์ 10,000 บาท
105. นายเสริม ชนีสัตย์ 10,000 บาท
106. นายชูชาติ ทรงกิจ 10,000 บาท
107. นายมานิต แย้มประยูร 10,000 บาท
108. นายสุเมธ ศรีอักขรินทร์ 10,000 บาท
109. นายสมาน ไตรพันธ์ 10,000 บาท
110. นายจรูญศักดิ์ ศรีโภชน์สมบูรณ์ 10,000 บาท
111. นายวิชัย บุญพยัคฆ์ 10,000 บาท
112. นายวิชัย เกิดแก้ว 10,000 บาท
113. นายโสภณ ทรงลำเจียก 10,000 บาท
114. นายประสิทธิ์ ชื่นอารมณ์ 10,000 บาท
115. นายยงยุทธ ภัยสยม 10,000 บาท
116. นายปพจน์ ปิยะเนติธรรม 10,000 บาท
117. ส.ต.ต.สินชัย ขวัญเขียว 10,000 บาท
118. นายสุชาติ การลึกสม 10,000 บาท
119. นางนัยนา ปานศาตรา 10,000 บาท
120. นางตวงทอง โพธิ์ทอง 10,000 บาท
121. นางใจทิพย์ มีชูวงศ์ 10,000 บาท
122. นางนันทนา ธาระพิษ 10,000 บาท
123. นางกิมชุน งามสงวนปรีชา 10,000 บาท
124. นางโรจนา พรหมชัย 10,000 บาท
125. นายประยงค์ ธนะสันต์ 10,000 บาท
126. นายถนอม จูงใจ 10,000 บาท
127. นายสวาด ตรีสวัสดิ์ 10,000 บาท
128. นายวิทยา กิจลำมี 10,000 บาท
129. นางอำพร ธนีสันต์ 10,000 บาท
130. นายบุญส่ง สุวรรณรังค์ 10,000 บาท
131. นายเจริญสุข เนตรสุนทร 10,000 บาท
132. นางฝอยทอง สว่างเรือง 10,000 บาท
133. นางณัฐมล มณีกุล 10,000 บาท
134.นางวิลาวัลย์ วิริยะวารี 10,000 บาท
135. นางสมพงษ์ สังขจาย 10,000 บาท
136. นางเรียม จูงใจ 10,000 บาท
137. โกศล เกตุบท 10,000 บาท
และในวันที่ 2 สิงหาคม พ.ศ.2542 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี ได้เสด็จมาเป็นองค์ประธานในพิธีเปิดห้องสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” อำเภอเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยาและเริ่มให้บริการแก่ประชาชนตั้งแต่วันที่ 2 สิงหาคม พ.ศ.2542 เป็นต้นมา
พิธีเปิดอาคารห้องสมุด
ในวันที่ 26 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2542 เวลา 15.00 น. สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี พระราชทานวโรกาสให้ ผู้ว่าราชการจังหวัดพระนครศรีอยุธยา เข้าเฝ้าเพื่อทูลเกล้าฯถวายแผ่นศิลาฤกษ์ห้องสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” อำเภอเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เพื่อทรงสุหร่ายและทรงเจิม สำหรับนำไปก่อสร้างห้องสมุดต่อไป และวันที่ 2 สิงหาคม พ.ศ. 2542 เวลา 11.00 น. สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินโดยรถยนต์พระที่นั่งถึง ห้องสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” อำเภอเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา โดยมีผู้ว่าราชการจังหวัดพระนครศรีอยุธยา ผู้พิพากษาหัวหน้าศาล รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงศึกษาธิการ ผู้บังคับการทหารบกจังหวัดสระบุรี ผู้บังคับการตำรวจผู้ธร อธิบดีกรมการศึกษานอกโรงเรียน ผู้อำนวยการศูนย์การศึกษานอกโรงเรียน หัวหน้าส่วนราชการ พ่อค้า และประชาชนเฝ้ารับเสด็จ จากนั้นเสด็จพระราชดำเนินเข้าสู่พลับพลาพิธี ประทับราชอาสน์ อธิบดีกรมการศึกษานอกโรงเรียน และนายอำเภอ ทูลเกล้าถวายของที่ระลึก รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงศึกษาธิการ กราบบังคมทูลรายงาน
จากนั้นเสด็จพระราชทานไปยังแท่น ทรงกดปุ่มไฟฟ้าเปิดผ้าแพรคลุมป้ายห้องสมุดประชาชน เสด็จพระราชดำเนินกลับสู่พลับพลาพิธี ประทับราชอาสน์ ผู้ว่าราชการจังหวัดพระนครศรีอยุธยา กราบบังคมทูลเบิกผู้มีอุปการคุณเข้ารับพระราชทานเข็มสมนาคุณ จากนั้นเสด็จพระราชดำเนินทรงปลูกต้นไม้ (ต้นหมัน) บริเวณหน้าห้องสมุด และเสด็จทอดพระเนตรภายในอาคารห้องสมุด ทรงลงพระนามาภิไธยในสมุดที่ระลึก และทรงฉายพระรูปกับคณะทำงาน จากนั้นเสด็จพระราชดำเนินไปยังห้องรับรอง ที่ทำการบริหารส่วนตำบลสามกอ อำเภอเสนา ประทับพักพระราชอิริยาบถตามอัธยาศัย เสวยพระการยาหารกลางวัน และเสด็จพระราชดำเนินกลับ
พระราชดำรัสในวันเสด็จพระราชดำเนินเป็นองค์ประธานในพิธีเปิด
ในระหว่างที่สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตรห้องต่างๆ ภายในอาคารห้องสมุด ทรงมีพระปฏิสันถาร กับเจ้าหน้าที่ของห้องสมุด สอบถามถึงการดำเนินงาน และการบริการต่างๆของห้องสมุด จากนั้นเสด็จทอดพระเนตรห้องต่างๆดังนี้ ห้องโถงนิทรรศการเรือ ห้องวิถีชีวิตอำเภอเสนา ห้องอิเล็กทรอนิกส์ และห้องเฉลิมพระเกียรติ